Parklets

---

Waarom

Waarom doelen bepalen?

• Om de neuzen in dezelfde richting te krijgen.
• Om bewuste keuzes te maken.
• Om op terug te vallen als je nieuwe keuzes moet maken.
• Om anderen de waarde van het project te tonen.
• Om sponsors, subsidiebronnen je verhaal te doen.
• Om medewerkers en tegenstanders te woord te staan.
• Om steeds voor ogen te houden, ook op momenten dat het niet vooruit lijkt te gaan.
• Om trots op te zijn.

Zo doet Bump het:
Met het project ‘parklets’ geven wij, de bewoners, een aantal parkeerplaatsen een publieke invulling en richten we die in op maat van de straat. Dat doen we door parklets te installeren, die we samen bedenken en bouwen. Met deze rustplekken creëren we interactie in de straat. We slaan met deze ‘voetpadbalkons’ of ‘trottoirterrassen’ bruggen tussen burgers.

De betekenis van het woord geeft betekenis aan het doel. Park-let wijst op het toelaten van groene ruimte. Met een parklet ontpopt publieke ruimte zich van een parkeerplek tot een mini-park. Leefbaarheid primeert dan boven autologica.

Voor Bump moeten de parklets passen in drie werkdomeinen: vergroenen, verbinden, verkeersveiligheid.

Vergroenen

• De geveltuinen geven de straat een rustgevend effect. Voor nog meer groen moeten we het trottoir verlaten en de straat op gaan. Een auto minder voor extra groen.
• Gezinnen in onze straat zonder tuin of terras maken dankbaar gebruik van de groene oases.
• In onze straat meten we een ondermaatse luchtkwaliteit (onderzoek CurieuzeNeuzen). Met extra groen in de straat maken we onze buurt en de stad een stukje gezonder.
• We gebruiken zoveel mogelijk ecologisch verantwoorde materialen, zoals biopotgrond en inheemse planten.

Verbinden

• De parklets zijn rustgevend. Ze creëren ruimte om te zitten, te spelen, te ontmoeten.
• Op het Kiel en in onze straat wonen kwetsbare kinderen, vaak in kleine appartementen. Een parklet biedt hen de ruimte om af en toe buiten te spelen en nieuwe ervaringen op te doen.
• Jongeren uit omliggende scholen komen tijdens de middag op de parklets lunchen.
• De bewoners zorgen samen voor het onderhoud en de goede gang van zaken op de parklets. Stad en buurt slaan zo de handen in elkaar. Een mooie, verzorgde straat, met meer sociale cohesie en toezicht, leidt tot minder sluikstort en zwerfvuil. Het is fijn om in een propere straat te leven.
• Bump staat in contact met Commons Lab Antwerpen (CLA). We volgen deze ontwikkeling. Zo leren we onze straat stilaan beheren als een gemeengoed. Dat scherpt het eigenaarschap van de bewoners aan en maakt hen sterker.

Verkeersveiligheid

• De parklets werken vertragend. Ze zijn de antithese van het sluipverkeer, de snelheidsduivels en de spookrijders in onze straat.
• Een parklet brengt waardevolle gesprekken op gang over duurzame mobiliteit. Zo helpen we de stad met het realiseren van de noodzakelijke modal shift.

---

Hoe

De Tuinstraat in 2017 maakte van onze straat een gigantische parklet (zie foto hieronder). Toen kenden we het woord niet, maar we deden het wel.

In 2018 voerden we een experiment uit met drie parklets. Dat was een alternatief zomerproject voor de Tuinstraat van het jaar daarvoor. De straatbewoners konden nadien hun mening geven. Uit de bevraging bleek dat 92% van de buren die antwoordden op de enquête voorstander is om parklets een permanent karakter te geven.

In 2019 gingen we dan ook voor een meer permanente opstelling. De toekomst zal uitwijzen of ons dit lukt.

In 2021 bouwden we een parklet in het kader van het project Kindvriendelijk voetpad. De uitbreiding van het voetpad was een van de acties. Je zou het ook een trottoirterras of voetpadbalkon kunnen noemen. De parklet is gebouwd door de kinderen. Echt!

---

We onderscheiden vier fasen in het proces. Soms lopen de fasen door elkaar.

Fase 1: dromen

Verbeeld je een straat waar de auto niet langer honderd procent van de straat domineert. Stap uit de logica dat parkeren van auto’s het enige doel is van de zijstroken van de straat. Realiseer je dat parkeren een recht is dat enkel autobezitters zich toe-eigenen. Aanvaard niet langer dat de zijstrook geldt als privédomein voor autobezitters. Verbeeld je een straat waar bewoners en passanten zich veilig en welkom voelen als voetgangers. Waar mensen ruimte krijgen om te verpozen. Waar kinderen kunnen spelen. Waar planten (bomen, struiken, bloemen) groeien.
Dan komen parklets, trottoirterrassen, voetpadbalkons in het vizier.

Inspiratie vind je over de hele wereld. Steden als San Francisco, Los Angeles, Vancouver, Göteborg, Barcelona, Wenen, Montpellier hebben al enige ervaring. Op Pinterest, Instagram en Google staan honderden voorbeelden. Het stadsbestuur van San Francisco heeft zelfs handleidingen online gezet om een parklet te ontwerpen, aan te vragen en uit te voeren.

Park(ing) Day is een internationaal fenomeen, een jaarlijks terugkerende interventie waarbij wereldwijd bewoners, ontwerpers, creatievelingen, activisten, kunstenaars, gemeentebesturen, voor één dag parkeerplekken ombouwen tot kleine publieke parken. Op deze derde vrijdag van de maand september krijg je in de media, maar hopelijk ook bij jou in de buurt, een divers beeld van wat een parklet kan doen en zijn.

Zo doet Bump het:
In 2018 werkten we met zero budget. Het hout voor tafels en banken haalden we gratis op bij een lokaal bouwbedrijf. Palletten kregen we van verschillende kanten. Boomstronken haalden we uit een naburig natuurreservaat (in ruil voor een dagje natuurbeheerswerk). Grasmatten recupereerden we van de Tuinstraat 2017. De inkleding werd bij elkaar gesprokkeld met spullen uit kelders en zolders. We bouwden drie verschillende parklets. De bewoners voor wiens gevel de parklet kwam, kregen de leiding in het ontwikkelingsproces. Zo kregen we drie stijlen: chique, hobbit en hippie.

In 2019 werkten we met geld van de burgerbegroting. We kozen voor een modulaire en een groene parklet. Met de modulaire, houten parklet bewezen we dat een parklet oneindig uitbreidbaar en transformeerbaar is. De onderdelen zijn ofwel plantenbak ofwel bouwsteen ofwel zitbank. Met de groene parklet, in metaal, wilden we een ‘CO2-spons’ in de straat creëren. We gingen voor een groot volume plantruimte en grotere struiken.

De parklet van 2021 is samen met de kinderen van de straat gebouwd. Meer details over het project ‘Kindvriendelijk voetpad’ lees je hier. De parklet is een soort clubhuis voor de kinderen. Ze komen er samen na de school. Jongeren eten er hun lunch. Volwassenen komen er even een babbeltje slagen. De kinderen maakten een beheerscontract op: afspraken over het leven in en rond ‘het huisje’.

Fase 2: tekenen

In 2017 was onze straat een Tuinstraat. De straat was eigenlijk één gigantische parklet. We bouwden met palletten meerdere zithoeken die in de straat verspreid opgesteld stonden.

In 2018 maakten we de parklets on the spot. We bekeken het materiaal dat we voorhanden hadden en gingen daarmee aan de slag. Beetje bij beetje kreeg elke parklet een eigen karakter. Een likje verf, lampjes, vlaggenlijn, schilderij, kussens, krijtbord … de inkleding veranderde met de tijd.
De ruimte die we konden innemen, lag vast. Een deel van de parkeerstrook reserveerden we online via een evenementenaanvraag, een dienst van het district Antwerpen. De politie plaatste de parkeerverbodsborden zodat we vrije ruimte kregen voor de parklets. Elke parklet kreeg de ruimte van ongeveer twee gevels.

In 2019 gingen we planmatiger te werk. We bespraken vooraf de invulling, de functie, de vorm, het materiaal. Ditmaal vroegen we ondersteuning via de Burgerbegroting. Een plan van aanpak moest dan ook vastliggen. We kozen voor twee parklets met twee verschillende functies: een rustplek met veel zitruimte en een groene long met veel planten. We wilden duurzaam te werk gaan. We engageerden een professioneel team voor het finale plan en uitwerking. Werkvormm was de ideale partner. Een internationale ploeg van hout- en metaalbewerkers in opleiding gaven onze ruwe schetsen vorm.

Houten parklet: van inspiratie over schets tot uitvoering

Metalen parklet: van inspiratie over schets tot uitvoering

De parklet van 2021 kende een uitermate democratisch proces. De dromen van kinderen zijn vooraf in kaart gebracht. De nood aan een eigen plek is groot. Het idee om het voetpad te verbeteren met een voetpadbalkon ofte parklet kwam van onderuit. We kregen hulp van Houthart om deze plek te realiseren. Het ging er organisch aan toe. We verzamelden een hoop recuperatiemateriaal waar we intuïtief mee aan de slag gingen. De kinderen leerden werken met schuur- en zaagmachines.

Fase 3: communiceren

Met een parklet grijp je in op de publieke ruimte. Niet zoals een auto, die privébezit is en er vooral statisch en ongebruikt staat te staan. Wel zoals een parkje, die de publieke ruimte aangenamer, socialer, groener, creatiever en interactiever maakt. Maar … de auto heeft zijn plek verworven, een parklet niet. Een parklet verandert het gebruik van de publieke ruimte en verandering brengt beweging, ook wrijving en spanning.

Vandaar het belang aan communicatie. Vooreerst zijn er de gebruikers van de straat: de bewoners en de frequente passanten. Bump betrok hen vooraf, tijdens en nadien. We nodigden alle straatbewoners uit om mee te denken. We communiceerden in verschillende talen. We staken flyers in alle brievenbussen. We spraken de buren op straat aan. We hielden tussentijdse evaluaties en stelden een enquête op over de eventuele voortzetting van het project (Uitslag: 92% van de buren die deelnamen aan de enquête, waren voor verlenging van het project!).

We grepen vaak terug naar het waarom van de parklets. We hadden argumenten klaar om het project te kaderen. Automobilisten op zoek naar een parkeerplaats geraken soms gefrustreerd. Zij zien niet dat zij zelf een onderdeel zijn van het probleem. Zij zien de vermindering van de autodruk op een stad niet als een oplossing. Dat ongenoegen borrelt af en toe op. Andere autogebruikers ervaren dat er in onze straat net meer parkeerruimte is ontstaan omdat onze straat niet meer in de focus ligt van automobilisten op zoek naar een parkeerplek. Algemeen vinden de bewoners dat het sluipverkeer in onze straat verminderd is. Het uitzicht van de straat nodigt minder autobestuurders uit om nodeloos en hopeloos in de woonwijk rond te rijden naar iets dat schaars is: autoparkeerplaatsen. Groene ruimte of banken zijn nog schaarser, maar dat inzicht tempert de ergernis van een autobestuurder op zoek naar een parkeerplaats niet. De nood aan een parkeerplaats is individualistisch en materieel. De nood aan groen treft een volledige gemeenschap en overstijgt het materiële.

Het is moeilijk om met de verzuchtingen van de parkeerplaatszoekende automobilist om te gaan. Ons antwoord aan hen zit vervat in onze doelen. Met de parklets maken we de toekomstige stad reeds waar. De modal shift is hier reeds van start gegaan. De autodruk moet verminderen, dat is ook door het beleid (van de stad en van Vlaanderen) ondertekend in het Toekomstverbond. Politici houden dat engagement liever stil of doen alsof het niet bestaat. De druk om de modal shift te realiseren moet blijkbaar van onderuit komen.

Een tweede groep waarmee we communiceren zijn de medewerkers van stad en district. We rekenen op hen om toestemmingen en vergunningen en financiële ondersteuning te krijgen. Parklets zijn een nieuw gegeven. Er is geen draaiboek voor ambtenaren om hiermee om te gaan. Vertrouwen is cruciaal om in dialoog te gaan. We ervaren met onze parklets dat we dat vertrouwen hebben gewonnen. De relatie met ambtenaren is opgebouwd met vallen en opstaan. Wie moet je waarvoor contacteren? Wie is bereid een experiment te ondersteunen? Hoe hou je de lijn met verschillende diensten open?

We stuurden in 2019 een persbericht uit dat GvA en Knack.be opnamen. Het bericht verspreidde zich ook op social media. Een persbericht opstellen doet je nadenken over de kern van de zaak. Je zoekt daarmee antwoorden op wat, waar, wanneer, hoe en waarom. Het doet je de geschiedenis van het project opfrissen. Het persbericht verstuurden we ook naar mensen van het district, partners en sympathisanten.

In 2021 brachten we de buren op de hoogte met flyers en een groot infobord. Het resultaat van het hele project communiceerden we met district en stad. Er zijn namelijk veel lessen te trekken uit het project ‘Kindvriendelijk voetpad’. Kind en Samenleving bracht deze parklet in beeld via een reportage in hun magazine. Hier kan je het lezen.

Fase 4: plannen

Je hebt mensen, tijd en budget nodig om parklets te bouwen. Er lopen verscheidene realisatieprocessen door elkaar. Verschillende verantwoordelijkheden splitsen zich spontaan over de ploeg.

Op het to do-lijstje staan onder meer:

• parklets tekenen en maken: Je begint op een bierviltje. Je bespreekt, evalueert, schrapt en evolueert naar een uitwerkbaar plan.
  • De modulaire parklet van 2019 bestaat uit drie houten vormen. Vierkante boxen van 1 x 1 x 0,5 meter, rechthoekige boxen (de helft van de vierkante) en kleine vierkante boxen (de helft van de rechthoekige). Met deze drie vormen is het mogelijk om een parklet te maken van een hele straatlengte. Je kan de opbouw variëren.
    Alle boxen zijn open. De bouw- en zitelementen plaats je met de gesloten zijde naar boven. De boxen voor de planten plaats je met de open zijde naar boven en bekleed je met worteldoek.
  • 
    
  • De mobiele parklet van 2019 bestaat uit zes metalen bakken – aan elkaar gelaste oude radiatoren – van 1 meter hoogte. Vier bakken zijn 1,4 x 0,6 meter en twee bakken zijn 1,6 x 0,6 meter. De zitbank is 2,8 x 0,6 meter.
  • 
    
• partners engageren: welke buren werken mee? welke professionals kan/wil je betrekken? zijn er stadsdiensten die willen ondersteunen met kennis of materiaal?
• budget berekenen en beheren: onze allereerste parklet is gemaakt met gratis recuperatiemateriaal. Nadien konden we werken met budget voor vergroening van de stad. De bouwmaterialen recupereerden we vanuit vroegere projecten in de straat. De twee parklets van 2019 zijn opgetrokken met projectgeld van het district via de Burgerbegroting. Zo konden we professionelen inzetten om meer duurzamere parklets te bouwen.
• timing opmaken en bewaken: begin met de datum dat je de parklet wil inhuldigen en tel zo terug. Hou rekening met tijd om ze op te bouwen, tijd om het juiste materiaal te vinden, trage administratie en een kluwen aan overheidsdiensten, tijd om te dromen en plannen te maken, tijd om plannen voor te leggen en te bespreken met de trekkende ploeg en de buren
• toelating krijgen om de publieke ruimte in te nemen: bekijk wat de maximale evenementenaanvraag is en dien ze tijdig in bij de juiste diensten
• communicatie uitwerken naar de verschillende doelgroepen: vertrek vanuit de doelstellingen als je boodschappen maakt voor bewoners, passanten, beleidsmedewerkers, ambtenaren, pers …
• een feest of inhuldigingsmoment organiseren: om alle medewerkers te belonen, (nieuwe) buren te ontmoeten, bezoekers het verhaal te vertellen …

---

Wat

We haalden voor de eerste parklet stapels houten palletten naar onze straat. De grote zitbank die we voor de Tuinstraat maakten, stond centraal in de straat. We timmerden ter plekke de bank in elkaar, zonder plan. De bank was zes meter lang en je kon er langs beide kanten op zitten. De grote bank had leuningen en ruimte voor plantjes. De bank deed ook dienst als klimtuig.

De drie parklets van 2018 zijn deels opgebouwd met restanten van het materiaal van de Tuinstraat. De grote bank werd de basis voor de hippieparklet. De hobbit parklet is gemaakt met gratis en gerecupereerd houten bouwmateriaal. De chique parklet is opgebouwd met plantenbakken en tuinhekjes die we in een tuincentrum kochten.

De houten parklet van 2019 is gemaakt uit gerecupereerd steigerhout. De metalen parklet is gemaakt van 24 gerecupereerde radiatoren. Op 0,5 meter diepte van de bakken is de bodem van de plantenbak gelast. De bank is gemaakt met fijn geschuurd steigerhout.

De parklet van 2021 is gemaakt met gerecupereerd materiaal. We kregen professionele ondersteuning van Houthart. Zo konden de kinderen veilig werken met zware machines.

De ondergrond van de parklets is een kunstgrasmat op maat gesneden van de grootte van de parkeerstrook die we konden benutten.

De grond voor de plantenbakken is voornamelijk biologische potgrond. De plantenbakken vulden we zodra de opstelling afgeklopt was. Een volle plantenbak is zwaar, heel zwaar.

Het groen in de parklets zijn biologisch geteelde inheemse planten. We stelden pakketten op per plantenbak om variatie te krijgen in bloeitijd, volume, hoogte. We haalden advies bij Natuurpunt en Ecoflora, onze leverancier van de planten. De dag dat we de planten in de grond staken, kregen we reeds vlinders en bijen op bezoek!